Dipnotlar

[1*] Konfliktskammer, yani o sıra hükümetle çatışma halinde olan Prusya Meclisi. -Ed.  

[2*] Bu son tümce, Die Neue Zeit'ta ve Fransa'da Sınıf Savaşımları'nın 1895 tarihli baskısında yer almıyordu. -Ed.   

[3*] Hemen oracıkta. -ç.

   

[4*] Bu paragraf, Die Neue Zeit'ta ve Fransa'da Sınıf Savaşımları'nın 1895 tarihli baskısında yer almıyordu. -Ed.   

[5*] Friedrich II. -Ed. 

  

[6*] Die Neue Zeit'ta ve Fransa'da Sınıf Savaşımları'nın 1895 tarihli baskısında, "varlarıyla yoklarıyla neyin içine girdiklerini" sözcüklerinin yerine "neyin uğrunda savaşmaları gerektiğini" sözcükleri yer alıyordu. -Ed.   

[7*] "Hazırlıksız bir saldırının başlatılıvermesi her yerde arka plana itildi" sözcükleri Die Neue Zeit'ta ve Fransa'da Sınıf Savaşımları'nın 1895 tarihli baskısında yer almıyordu. -Ed.   

[8*] "günden güne güçlenen bu vurucu gücü öncü kavgalarıyla yıpratmayıp son kesin an gelinceye kadar hiç bir saldırıya uğratmaksızın" sözcükleri, Die Neue Zeit'ta ve Fransa'da Sınıf Savaşımları'nın 1895 tarihli baskısında yer almıyordu. -Ed.   

[9*] Die Neue Zeit'ta ve Fransa'da Sınıf Savaşımları'nın 1895 tarihli baskısında, "vurucu güç, belki de, kritik anda orada bulunmaz" sözcükleri yoktur ve "son ve kesin kavga" yerine "karar" denilmektedir. -Ed.

  

[10*] Gracchus'ların bir başkaldırmadan yakınmalarını kim dinler? (Juvenal Satire II.) -Ed.  

[11*] Kralın iradesi en yüce yasadır! -ç.   

[12*] "Tıpkı Bismarck'ın 1866'da..." diye başlayan sözcüklerden paragrafın sonuna kadar olan kısım, Die Neue Zeit'ta ve Fransa'da Sınıf Savaşımları'nın 1895 tarihli baskısında yer almıyordu. -Ed.  

[13*] İzmit'in eski adı. -ç.  

[14*] Temmuz monarşisi zamanında oy verme hakkına sahip olanlara bu ad veriliyordu. -Ed   

[15*] Ucuz hükümet. -ç.   

[16*] Café borgne — Bu terim Fransa'da batakhane niteliğindeki kahvehaneler için kullanılıyordu. -Ed. 

  

[17*] Kahrolsun büyük hırsızlar! Kahrolsun katiller! -ç.   

[18*] Şan ve şerefe boşver! Her zaman, her yerde barış! -ç.   

[19*] 11 Kasım 1846'da, Rusya ve Prusya ile anlaşarak Avusturya'nın Krakov'u topraklarına katması. —4-28 Kasım 1847 Sonderbund savaşı— 12 Ocak 1848 Palermo'nun başkaldırması; ocak sonu, kentin dokuz gün süre ile Napolililer tarafından bombardıman edilmesi. [Engels'in 1895 baskısına notu.]   

[20*] Bakkallar. -ç.   

[21*] Dükkancılar. -ç.   

[22*] Fransız Cumhuriyeti! Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik! -ç.   

[23*] Kardeşlik. -ç.   

[24*] "Çeşitli sınıflar arasındaki bu korkunç yanlış anlamayı ortadan kaldıran bir hükümet." -ç.   

[25*] "Namus sorunu." -ç.   

[26*] Jacques le bonhomme: Fransız toprak sahiplerinin köylülere taktıkları aşağılayıcı bir ad. -Ed.  

[27*] Evsiz barksız kimseler. -ç.   

[28*] Kahrolsun Ledru-Rollin! -ç.   

[29*] Burada ve 305. sayfaya dek, Ulusal Meclis'ten kasıt, 4 Mayıs 1848'den Mayıs 1849'a kadar görev yapan Kurucu Ulusal Meclistir. -Ed.   

[30*] "Kopkoyu hiçlik." -ç.   

[31*] Şarap satıcıları. -ç.   

[32*] Uzlaşma konkordatoları. -ç.   

[33*] Ev sahibi. -ç.   

[34*] Saz şairi. -ç.   

[35*] Şövalye. -ç.   

[36*] Kartaca yıkılmalı. -ç.   

[37*] Paranın efendisi yoktur! -ç.   

[38*] Üçüncü güç (katman). -ç.   

[39*] Söze yer vermeyen. -ç.   

[40*] "Çalışma hakkı." -ç. 

  

[41*] Yardım hakkı. -ç.   

[42*] Yasa-dışı. -ç.   

[43*] Artık vergi yok, kahrolsun zenginler, kahrolsun cumhuriyet, yaşasın imparator. -ç.   

[44*] Toptan. -ç.   

[45*] Midas. — Yunan mitolojisinde Frigya kralı; efsaneye göre Apollo Midas'ın kulaklarını eşek kulakları haline getirmiştir. -Ed.   

[46*] Günler. -ç.   

[47*] Yüce divan. -ç.   

[48*] Halkın selameti. -ç.   

[49*] Pius IX. -Ed.   

[50*] Olsa bile. -ç.   

[51*] Saf ve yalın. -ç.   

[52*] Başyazarı. -ç.   

[53*] Nemesis — Yunan mitolojisinde öç alma tanrıçası. -Ed.  

[54*] Janus — Roma tanrısı; birbirinin karşıtı iki yüzle temsil edilirdi, mecazi anlamı, iki yüzü olan, iki farklı biçimde hareket eden. -Ed.  

[55*] Burada ve daha ilerde Ulusal Meclis ile kastedilen 28 Mayıs 1849'dan Aralık 1851'e kadar görev yapmış olan Ulusal Yasama Meclisidir. -Ed.  

[56*] Emrivaki. -ç.  

[57*] "Beyaz terörü kızıl teröre yeğ tutarım." -ç.  

[58*] Yetenekli herkese yaptığı işe göre! (Saint-Simon'un ünlü formülünün başka sözcüklerle ifadesi.) -Ed. 

[59*] O günden bu yana olan değişiklik ne kadar da büyüktü. (Virgil, Aeneld.) -Ed.  

[60*] Ya Sezar ya Clichy. (Clichy - Pariste borçlarını ödeyemeyenlerin kapatıldıkları cezaevi.) (Ünlü "Aut Caesar aut nihu" — "Ya Sezar ya hiç" sözünün başka sözcüklerle ifadesi.) -Ed.  

[61*] Georg Herwerg, "Aus den Bergen" ("Dağlardan"). -Ed.  

[62*] Hadi canım sen de! Daha neler! -Ed.  

[63*] Napoléon Joseph Bonaparte, Jerome Bonaparte'ın oğlu. -Ed.  

[64*] Gönlünde. -ç.  

[65*] Borsa dolandırıcısı. -ç.  

[66*] O kadar budala değildi! -ç.  

[67*] Serbest ticaret. -ç.  

[68*] 8 Haziran 1849 günü, tuz yataklarında bir imtiyaz elde etmek için görevlileri ayarttığından Parmentier ve General Cubières'e karşı açılan dava ile, gene o zamanın Bayındırlık Bakanı Teste'e karşı açılan ihtilâs davası, Paris Yüksek Mahkemesinde görulmeye başlandı. Teste, dava sırasında intiharı denedi. Her üçü de ağır para cezalarına çarptırıldılar. Ayrıca, Teste, üç yıl hapis cezasına mahkum oldu. [Engels'in 1895 tarihli baskıya notu.]  

[69*] Yaşasın içki vergisi. -ç.  

[70*] Üç kere Yaşa! ve bir daha Yaşa! -ç.  

[71*] Kendi insaf ve merhametince. -ç.  

[72*] Chambre introuvable — Bu, 1815'te Napoléon'un ikinci kez devrilişinin hemen ardından seçilen bağnazcasına aşırı-kralcı ve gerici milletvekilleri meclisine tarihin verdiği addır.. [Engels'in 1895 tarihli baskıya notu.]  

[73*] Napoléon III. -Ed.  

[74*] Grekler — bir sözcük oyunu: Yunanlılar, ama aynı zamanda profesyonel dolandırıcılar. [Engels'in 1895 tarihli baskıya notu.]  

[75*] "Benden sonra tufan." -ç.  

[76*] Bu giriş paragrafı Engels tarafından 1895 tarihli baskı için yazılmıştır. -Ed.  

[77*] Görkemli bir serinkanlılık. -ç.  

[78*] Yoksulluk belgesi. -Ed.  

[79*] Bkz: bu cildin 326. sayfası -Ed.  

[80*] Kendilerine karşın cumhuriyetçiler. (Molière'in Le Médecin malgré lui komedisine atıf.) -Ed.